Biuro Wystaw Artystycznych Powiatu Pilskiego prowadzi projekt historyczno – edukacyjny pt: „W nurcie polskich dziejów – powiat pilski, ludzie i wydarzenia”. Jest on realizowany w ramach programu Muzeum Historii Polski w Warszawie „Patriotyzm Jutra. Edycja 2022”. Zadanie zostało dofinansowane ze środków budżetu państwa w kwocie 55 000 zł. Całkowita wartość projektu to 82 300 zł.
Elementem zadania są prelekcje poświecone niepospolitym osobom, które zapisały się w historii miast, gmin i całego naszego regionu pilskiego. Jedna z prelekcji odbyła się w Skrzatuszu, w miejscowej Szkole Podstawowej.
Prelegentem był Jacek Stróżyński, który wygłosił wykład pt: „Sanktuarium Maryjne w Skrzatuszu jako ostoja polskości w trudnych czasach”. Gości z BWA PP w Pile powitała dyrektor placówki Anna Hańczaryk. W spotkaniu wzięli udział uczniowie kilku klas, które wcześniej zostały wprowadzone w temat przez historyka.
Prelegent skupił się przede wszystkim na postaciach Wojciecha Konstantego Brezy, ks. Bernharda Falkenberga i Bolesława Domańskiego.
***
– Około 1660 r. powstało na ziemi wałeckiej nowe starostwo. Miało ono swoją siedzibę w Skrzatuszu. Odkąd starostą nowodworskim został Wojciech Konstanty Breza, katolicyzm pozyskał w nim wpływowego sojusznika. Był gorliwym katolikiem, obrońcą i dobrodziejem jezuitów, znanym z hojności fundatorem kościoła parafialnego w Skrzatuszu. Wystawił w Skrzatuszu szpital, który zamknięto w 1880 r. Breza miał sentyment do Skrzatusza bo cierpiał „na nogi”, a dzięki modlitwom przed Cudowną Figurą Matki Bożej Bolesnej skutecznie się wyleczył. W 1687 r. przystąpił do wznoszenia nowej, murowanej świątyni w stylu włoskiego baroku. Budowniczym był architekt Borejsza. Powstał kościół przyciągający swoją piękną architekturą, malowniczością, bogactwem dekoracji, iluzjonistycznymi malowidłami, rzeźbą w drewnie pełną patosu, efektami tak typowymi dla stylu jezuickiego. Przetrwał on wszystkie zawirowania dziejowe, a obecnie jest
podniesiony do rangi bazyliki mniejszej i głównego Sanktuarium Maryjnego Diecezji Koszalińsko- Kołobrzeskiej – mówił prelegent.
– Nieoczekiwanie 6.07.1889 r. ks. Falkenberg otrzymał powołanie kanoniczne na probostwo w Skrzatuszu. Dzisiaj, wiadomo, że objęcie probostwa w Skrzatuszu zawdzięczał ks. Falkenberg osobistemu wstawiennictwu Bismarcka, dla którego stanowił stałe zagrożenie w Berlinie. Ks. Falkenberg natychmiast po przybyciu podjął na miejscu pracę duszpasterską. Rozpoczął także budowę nowego kościoła w Różewie. Ksiądz proboszcz Bernhard Falkenberg zmarł na zawał serca na plebani w Skrzatuszu 1 marca 1903 roku przeżywszy 59 lat. Proboszczem Skrzatusza, Różewa i Witankowa był 14 lat. Niezwykle pracowity i lubiany duszpasterz miał ogromne zasługi na polu
wyprowadzania ciężko doświadczonej parafii z apatii Kulturkampfu. Wiadomość o jego śmierci pogrążyła w nieutulonym smutku całą postępową społeczność Prus i Niemiec. Był duszpasterzem o bardzo szerokich horyzontach myślowych, zawsze gotowym służyć pomocą duszpasterską tak Niemcom, jak i Polakom. Od prawie stu lat spoczywa na starym cmentarzu skrzatuskim. – Ks. Domański dla złotowskich władz okazał się bardzo niebezpieczny i dlatego „zesłano” go do Zakrzewa. Do tej miejscowości przybył 15 września 1903 r. Od samego początku wykazał wielką troskę zarówno o sprawy duchowe, jak i materialne powierzonych jego pieczy parafian. Ucząc
dzieci prawd wiary, jednocześnie nauczał ich języka polskiego. Równo traktował także parafian narodowości niemieckiej. Odbudował miejscowy szpitalik i rozbudował zakrzewską świątynię wyposażając jej wnętrze w elementy religijno-patriotyczne.
***
Realizowanym projektem – we współpracy z regionalistami i pasjonatami historii regionu – pragniemy przypomnieć sylwetki bohaterów regionu pilskiego, którzy zapisali się w naszej historii. Prelekcje im poświęcone odbyły się także w Wyrzysku, Pile, Miasteczku Krajeńskim i Ujściu. Gorąco dziękujemy dyrekcji Szkoły, pani dyrektor Annie Hańczaryk i nauczycielom, którzy stworzyli sympatyczną atmosferę spotkania i dzięki którym współpraca przy realizowanym projekcie należała do udanych i niezwykle owocnych.
Projekt ma służyć przypomnieniu i upowszechnianiu wiedzy z zakresu historii Polski ze szczególnym uwzględnieniem jej regionalnych i pilskich wątków.
Więcej o projekcie na naszej stronie internetowej www.galeriabwa.pila.pl w zakładce PATRIOTYZM JUTRA 2022.
