PIETRONKI (pow. chodzieski). Pod koniec ubiegłego roku w zespole pałacowo-parkowym w Pietronakch, rozpoczęły się prace porządkowe. Warkot pił motorowych oraz ciągników, przyciągnął uwagę nie tylko mieszkańców sołectwa. Mieliśmy nadzieję pierwsi przekazać informację o renowacji. Czyżby w zrujnowanym obiekcie zaczęło się coś dziać?
Zainteresowani historycznym miejscem, postanowiliśmy sprawdzić przyczynę niespodziewanych prac. Odżyła nadzieja na przywrócenie wyjątkowego pałacu do stanu świetności. To miejsce zasługuje na pamięć i szacunek. To tutaj właśnie w okresie zaborów, na ziemi chodzieskiej, rodziła się polskość inspirowana przez bohaterskiego właściciela. Przypomnijmy dzieje tego wyjątkowego w historii powiatu i Wielkopolski miejsca.
HISTORIA PAŁACU PIETRONKI
Dwór zbudowano na początku XV wieku. Pierwszym właścicielem był Jan Strzelecki (od 1425 roku). Następnie w roku 1450 posiadłość przyłączono do pobliskich dóbr w Radwankach i od tego czasu zostawała w posiadaniu Jakuba Radwanowskiego herbu Grzymała. Po Radwanowskim kolejnym właścicielem został Michał Gałczyński herbu Łodzia, a w 1696 roku Pietronki przejął Marcin Franciszek Szczodrzykowski.
W roku 1710 majątek zakupiła rodzina Bębnowskich. Jako pierwszy wymieniany jest Marcin Bębnowski ożeniony z Anną z Siedleckich. Po śmierci Marcina, w 1734 roku majątek przejął jego syn – Wojciech Bębnowski, który w 1740 roku sprzedał tę posiadłość Karolowi Grudzińskiemu. Transakcja ta wywołała gwałtowne protesty pozostałych członków rodziny Bębnowskich. Sprawa trafiła do sądu grodzkiego w Kcynii. Rozprawa sądowa niczego nie rozwiązała, a zatargi między rodzinami nasiliły się, co w rezultacie skończyło się podpaleniem budynku dworskiego. W styczniu 1741 roku Grudziński wziął Pietronki w zastaw na trzy lata, a rok później objął majątek w posiadanie.
W latach 1746 ? 1783 gospodarzami w Pietronkach byli Anna i Bartłomiej Drzewiccy. Po śmierci Bartłomieja majątkiem zarządzała wdowa po nim – Anna. W 1783 roku Drzewicka sprzedała dwór Franciszkowi Chmielewskiemu. To właśnie rodzina Chmielewskich założyła park, w którym rosły piękne dęby, lipy i klony. Za czasów Chmielewskich, w okresie przemarszu wojsk napoleońskich w Pietronkach założono cmentarz dla żołnierzy „małego kaprala”. Jego resztki istnieją do dziś obok obecnego cmentarza.
Następnym właścicielem Pietronek została Zofia Wilhelmina – wdowa po radcy rejencyjnym Leipzigerze. W 1840 roku majątek w Pietronkach odziedziczył po matce Heinrich von Leipziger, który zbudował nowy dwór w Pietronkach. W 1882 roku majątek został sprzedany niejakiemu Ernstowi Felsch, od którego z kolei Pietronki odkupił Alfons Strach.
Strach w 1901 roku sprzedał majątek nowemu nabywcy ? hrabiemu Ignacemu Bnińskiemu herbu Łodzia. To on właśnie na miejscu dworu wybudował pałacyk w stylu neoklasycznym. Także założenie parkowe wzbogaciło się o nowe drzewa – topole i robinie akacjowe. W parku wybudowano też mały basen i oranżerię, a cały teren otoczony został ceglanym murem. W zachodniej części parku przy głównym wejściu stanęła okazała brama. Z racji tego, że hrabia Bniński był prezesem Towarzystwa Sztuk Pięknych w Poznaniu, sprawującego mecenat nad rzeźbiarzami, architektami i malarzami, w Pietronkach twórcze wakacje spędzali znani ówcześni artyści, m.in. Sylwester Mańczak ? rzeźbiarz oraz malarz Fałat z Krakowa. Artyści z wdzięczności dla mecenasa umieścili na wewnętrznej stronie bramy napis następującej treści: – „POBOGOSŁAW BOŻE NASZEJ BIEDNEJ POLSKIEJ ZIEMI PRZEBOGATEJ W NIESZCZĘSCIA I ŁZY”, na zewnętrznej „NEC TREME, NEC TYMIDE UNGIBUS ET RASTRO”, co znaczy w języku polskim – „NIE POKONA NAS LĘK, ANI PŁOCHOŚĆ, ANI RDZA”.
Działalność hrabiego w dużym stopniu przyczyniła się do rozwoju nie tylko kulturalnego, ale także gospodarczego tego regionu. Po jego śmierci w 1919 roku majątkiem zarządzała wdowa po nim ? Helena z Wodzińskich, która pozostała jego właścicielką aż do wybuchu II Wojny Światowej. Po wojnie majątek przejęty został przez Skarb Państwa. Za czasów Polski Ludowej działało tam przedszkole, co doprowadziło do jego stopniowej ruiny.
Obiekt w obecnej postaci jest czynny od czerwca 1987 roku. Użytkownikiem były kolejno różne firmy: KPGR Strzelce, od sierpnia 1989 roku spółka „Danex”, od lipca 1993 „FARMUTIL HS”. Od 1. lipca 2000 pałacem zarządzał G.R.S.P. w Brzeźnie w Administrowaniu. W czasie funkcjonowania Agencji Nieruchomości Rolnych, dzierżawiony był przez Biuro Podróży ?Paradise? z Poznania, działające jako Centrum Szkoleniowe ? Pałac Pietronki. Obecnie właścicielem i zarządcą jest Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa.
LEGENDA O BOCIANACH Z PIETRONEK
Po pierwszym rozbiorze Polski w Pietronkach ludzie widywali bardzo często zloty, czyli „sejmy” bocianów, które odbywały się na łąkach w okolicy Rycerskiego Stawu. W okresie jesieni rozbawiona szlachta urządzała tu wielkie polowania na te ptaki. Razu pewnego zdarzył się taki wypadek: schwytano kilka bocianów, które zostały ż y w c e m upieczone, ku zadowoleniu pijanej szlachty. Rozgniewana reszta bocianów porwała kawałki drewna z tlącym ogniem, uleciała w powietrze i zrzucając rozżarzone drewno w dół spaliła pół wsi Pietronki. Od tego czasu nikt nie widział w Pietronkach żadnych gniazd bocianich. Tak jest do dzisiaj.
LEGENDA O RYCERSKIM STAWIE
W Pietronkach żył niegdyś bogaty rycerz Piotr, który miał ogromny murowany młyn „Jaracz”. Przy tym był on bardzo skąpy. W czasie żniw biegał na pole i pilnował zbierania kłosów. Z nienawiścią patrzył na biedne dzieci i wyzywał ich od złodziei. Za przekleństwa został ukarany. Razu pewnego stanął przed nim wspaniały jeździec na czarnym rumaku ubrany w czerwono-złoty płaszcz. Skąpca chwycił za kark i rzucił do stawu przy młynie. W tej samej chwili wyleciały spod niego duże ogniste błyskawice. Młyn i folwark stanęły w płomieniach. Później na tym miejscu było słychać tylko huczące wodospady i szum wielkiego lasu. Od tej pory miejsce to nazywane było „Stawem Rycerskim”.
***
Zatroskani stanem obiektu, zasięgnęliśmy informacji u źródła. Odpowiedzi udzielił Wojciech Adamczyk rzecznik prasowy KOWR w Warszawie.
1. Jaki jest zakres oraz cel prowadzonych w parku prac?
Aktualny zakres prowadzonych prac w granicach parku w Pietronkach, wpisanego do rejestru zabytków, związany jest przede wszystkim z utrzymaniem obiektu w dobrym stanie. Prowadzone są prace pielęgnacyjne i zabezpieczające cenne okazy starodrzewia oraz wycinka starych drzew, które realnie stwarzają zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi i mienia. Wszelkie prace prowadzone przy pałacu oraz w granicach parku wymagały wcześniejszego uzyskania pozwolenia WWKZ zgodnie z art.36 ust.1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tj. Dz.U. z 2018r., poz. 2067).
2. Jaki jest stan prawny kompleksu pałacowego w Pietronkach? Kto jest właścicielem, zarządcą, spadkobiercą?
Zespół pałacowo-parkowy znajduje się na działce nr 19/5 o pow. 7,6858 ha położonej w obrębie Pietronki gm. Chodzież pow. chodzieski woj. wielkopolskie. Działka ta została przejęta do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa po zlikwidowanym KPGR Strzelce. Według posiadanych informacji i dokumentów do majątku Pietronki zgłoszone zostały zastrzeżenia reprywatyzacyjne przez spadkobiercę. Majątek ten został przejęty przez Skarb Państwa na mocy dekretu z 06.09.1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej. Aktualnie prowadzone jest przed Wojewodą Wielkopolskim postępowanie (syg. SN.IV.-9.7515.-124/11) wyjaśniające czy działka, na której posadowiony jest zespół pałacowo-parkowy w Pietronkach nie podlega przepisom dekretu PKWN o przeprowadzeniu reformy rolnej. Od 15 października 2012 r. postępowanie pozostaje zawieszone na podstawie art. 97 § 1 pkt.4 Kpa, zgodnie z którym nie istnieje żaden graniczny termin zawieszenia postępowania (pismo Wojewody Wielkopolskiego z dnia 31.01.2020r. SN-IV.4481.54.2020.9).
3. Jak KOWR widzi przyszłość tego obiektu?
Oddział Terenowy KOWR w Poznaniu planuje sprzedaż tej nieruchomości. Jednak z uwagi na zawieszone od lat postępowanie przed Wojewodą, aktualnie nie jest w stanie tego zrealizować.
Edytor
Info o pałacu: Turystyka ?Dolina Noteci?
