Kolejarzom- podopiecznym św. Katarzyny – w dniu ich święta
PIŁA. Wszystko miało się zamknąć w jednym roku, tymczasem od pomysłu do realizacji upłynęły trzy lata. Ale już jest. Póki co w wersji elektronicznej, chociaż ta papierowa podobno zbliża się wielkimi krokami. Niepowtarzalną i jedyną w swoim rodzaju książkę dokumentującą dzieje zakładu przy ulicy Warsztatowej pt. ?Nasza historia ZNTK w Pile, 1908 – 2009?, autorzy: Piotr Serówka, Gerhard Kowalski, Władysław Podrazik, Ryszard Smulkowski i Romuald Wiza dedykują wszystkim pracownikom Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego w Pile i ich Rodzinom.
Przygoda z książką rozpoczęła się trzy lata temu. Wtedy właśnie Piotr Serówka, który w ZNTK spędził prawie całe swoje zawodowe życie wpadł na pomysł, by napisać historię zakładów i ludzi, którzy w nich pracowali.
-Publikacja wydana na 500-lecie Piły zawierała lakoniczne informacje o zakładach. Uważałem, że to zbyt mało jak na wszystkie dobrodziejstwa, które popularne ?warsztaty? uczyniły dla rozwoju naszego miasta – twierdzi pan Piotr. –Pomyślałem więc o książce. Kto ma to zrobić jak nie my, ostatni Mohikanie. Przecież za chwilę już nikt o ZNTK nie będzie pamiętał.
Serówka zaprosił do współpracy kilku kolegów, także byłych pracowników ZNTK, i tak strona po stronie, rozdział po rozdziale rodziła się kolejarska opowieść. Czytelników powita ona rokiem 1848 i wydarzeniami związanymi z ruchami wolnościowymi. Inną opisaną datą w dziejach zakładów jest rok 1873, kiedy to kanclerz Niemiec podjął decyzję o budowie w Pile Zakładów Naprawy Wagonów. Na kolejnych stronach autorzy prowadzą nas przez lata 1902 ? 1907, gdy w mieście powstał zakład remontujący parowozy i dalej przez okres wojen.
-Nie wszyscy wiedzą, że już 18 lutego 1945 roku, a więc cztery dni po wyzwoleniu Piły z Bydgoszczy przyjechała grupa specjalistów pod kierownictwem inż. Józefa Kwapiszewskiego. Grupa ta zbadała stan zakładów i oceniła możliwość szybkiego ich uruchomienia. Sporządzono raport, na podstawie którego Ministerstwo Komunikacji podjęło decyzję o przystąpieniu do odbudowy i uruchomienia zakładów. Od 19 marca 1945 inż. Kwapiszewski był pierwszym po wojnie Naczelnikiem. A 1 czerwca 1945 rozpoczęto naprawę średnią pierwszego parowozu – opowiada Piotr Serówka.
To co działo się przy Warsztatowej przez kolejne dziesiątki lat zajmuje największą część z ponad trzystu stronic. W 1998 roku popularne ?warsztaty? zakończyły działalność, a ich miejsce na kolejne 10 lat zajęły Zakłady Naprawcze Lokomotyw Spalinowych.
To tylko bardzo lakoniczny rys historyczny zawartych w książce wydarzeń. A w szczegółach?
-Opisaliśmy poszczególne oddziały produkcyjne, ich struktury, ogólny zakres pracy, ale i ciekawsze przypadki. Pisaliśmy też m.in. o pierwszym naprawionym parowozie, i o tym setnym, a także o największych parowozach i lokomotywach, jakie trafiły do warsztatów. Wspominaliśmy strajki i przestoje, bo i one stanowią interesującą kartę w historii naszych zakładów – wylicza Piotr Serówka. –Opisane wydarzenia oparte są na wspomnieniach pracowników, na broszurach ZNTK, gazetach z lat powojennych, kopiach z archiwum i pilskiego muzeum, zbiorach prywatnych oraz kopiach zachowanych dokumentów zakładowych. Jednak naszym nadrzędnym celem było zachowanie w pamięci ludzi, którzy pracowali w zakładach po 1945 roku. Było ich niemal 14 tysięcy. Wielu miało szczególne zasługi. Nie wszyscy też wiedzą, że na przykład klub Polonia Piła powstał przy ZNTK. Zakład objął także patronatem istniejący już przed wojną chór Halka. Umożliwił mu dalszą działalność i wspierał we wszystkich możliwych formach.
Te i inne fakty – przypomnijmy – znalazły swoje miejsce w książce ?Nasza historia ZNTK w Pile, 1908 – 2009?. Póki co ma ona formę elektroniczną. Jej twórcy są jednak przekonani, że wersja papierowa również ujrzy światło dzienne.
-Mamy tysiące zdjęć zebranych od mieszkańców Piły, którzy swoją cząstkę chcieli do książki dołożyć – zaznacza Serówka. –Ich graficzną obróbką zajmuje się Wojciech Leszko. Wszystkie znajdą się na nośnikach elektronicznych, które będą dołączone do książki. O ile oczywiście uda nam się ją wydać, ponieważ na wydruk 600 egzemplarzy potrzebujemy aż 40 tysięcy złotych. Uruchomiliśmy już domenę Polakpotrafi.pl, gdzie ludzie z całego świata mogą wpłacać pieniądze. Symboliczne złotówki można też wpłacać na podane poniżej konto.
A jeśli wszystko się powiedzie i wydanie książkowe stanie się realne, pan Piotr ma jeszcze jeden pomysł na uatrakcyjnienie publikacji.
-Wymarzyło mi się, żeby przy otwarciu książki odzywał się? ?buczek?. Na pewno pamięta go jeszcze starsze pokolenie pilan. Wzywał on kolejarzy do pracy. Pierwszy sygnał rozbrzmiewał o 5.30, ostatni o 22.00.
Czym był ów ?buczek??
-To nic innego jak duża stalowa rura z otworami, przez które wydostawało się tłoczone od spodu powietrze, wydając ten specyficzny dźwięk – wyjaśnia Wojciech Leszko.
Atrakcja dźwiękowa planowana jest również na zakończenie książki.
-To będzie gwizd odjeżdżającego parowozu. Takie metaforyczne nawiązanie do losów naszego zakładu – puentuje Piotr Serówka.
***
Książka napisana jest pod patronatem Towarzystwa Miłośników Miasta Piły. Towarzystwo, jako mecenas udostępniło nam swoje konto, w celu zbiórki środków finansowych.
Nr konta:27 1020 3844 0000 1102 0048 2273
dopisek: ?Nasza historia ZNTK w Pile?
prosimy podać adres lub skontaktować się z nami poprzez e-mail: naszezntkpila@wp.pl
Wpłaty będą nagradzane, np.: 50 zł ? książka na CD, 70 zł ? książka w wydaniu papierowym, 100 zł ? j.w. z kompletem płyt CD, 300 zł ? j.w. + logo firmy, informacja o firmie ze zdjęciem, 1000 zł ? egzemplarz numerowany od 1 do 10.
Dalsze szczegóły i informacje można zobaczyć na stronie ?Polakpotrafi.pl?.
1973-1989 – jeden z obiektów na terenie ZNTK
(Red.)
Fot. R. Smulkowski, archiwa pracowników
