Utrudnienia w szczepieniu przeciw COVID-19 dla dzieci, młodzieży i kobiet w ciąży

Chodzież Najnowsze Regiony Wydarzenia

Szczepionka przeciw COVID-19 dostosowana do wariantu XBB.1.5 nie jest dostępna dla całej populacji. Z możliwości zaszczepienia się przeciw COVID-19 szczepionką przygotowaną na obecny sezon jesienno-zimowy zostały wykluczone dzieci od 6 miesiąca do 12 roku życia oraz kobiety w ciąży. Eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych zwracają uwagę na możliwe negatywne skutki takiej sytuacji, ponieważ COVID-19 wciąż prowadzi do ciężkich zachorowań, hospitalizacji, a niekiedy do śmierci. Ponadto osłabia naszą odporność, powoduje odległe i zróżnicowane powikłania. Brak dostępności do odpowiednich szczepień zwłaszcza u najmłodszych dzieci prowadzi do niepotrzebnych zachorowań i nadmiarowych hospitalizacji.

Obecny sezon został zdominowany przez zachorowania na COVID-19. Pomimo braku powszechnego testowania pacjentów z objawami choroby zakaźnej w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej i szpitalach, pacjenci często kupują na własny koszt testy COVID-19 w aptekach i wykonują je w domowych warunkach. Niestety te wyniki nie trafiają do publicznych statystyk – Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH od 1 września do 31 grudnia 2023 zaraportował 197 863 przypadki zachorowań na COVID-19 oraz 580 przypadków śmierci z powodu COVID-19. Z dużym prawdopodobieństwem jest to liczba mocno zaniżona, o czym może również świadczyć rosnący od sierpnia poziom ilości kopii genu wirusa SARS-CoV-2 w sieci kanalizacyjnej miasta Warszawy, który w listopadzie i grudniu osiągnął wartości odnotowywane przy poprzednich falach zachorowań na COVID-19.

Dodatkowo można porównać liczbę wystawianych zwolnień lekarskich oraz opieki nad dziećmi: w listopadzie 2023 r. ze zwolnienia lekarskiego skorzystało 1,8 mln Polaków, a w grudniu — 2,18 mln osób (dane z ZUS, jakie zostały udostępnione “Dziennikowi Gazecie Prawnej”). Liczba zwolnień na dzieci wzrosła w tym okresie z 361 tys. do niemal 412 tys. Dla porównania w grudniu 2021 r. wystawiono ich 215 tys. – to niemal połowa mniej zwolnień.

Na COVID-19, szczególnie w sezonie jesienno-zimowym, może zachorować każdy, ale szczególnie jest niebezpieczny dla osób z grup ryzyka, do których zaliczają się m.in. kobiety w ciąży, najmłodsi i dzieci z ciężkimi zaburzeniami odporności czy z chorobami współistniejącymi. Program Szczepień Ochronnych opublikowany na rok 2024 zaleca szczepienia przeciw COVID-19 wszystkim osobom od ukończenia 6 miesiąca życia” – podkreśla prof. dr hab. n. med. Adam Antczak, Przewodniczący Rady Naukowej OPZCI.

Zgodnie z zaleceniami międzynarodowymi Europejskiej Agencji Leków EMA, oraz Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób ECDC, szczepienia przeciw COVID-19 w sezonie jesień-zima 2023-2024 powinny być prowadzone z zastosowaniem szczepionek adaptowanych do podwariantu XBB.1.5 wirusa SARS-CoV-2. Szczepieniami priorytetowo powinny być objęte: osoby w wieku ≥60 lat, osoby z niedoborami odporności bez względu na wiek, osoby z przewlekłymi chorobami współistniejącymi zwiększającymi ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19 bez względu na wiek, kobiety w ciąży.

W Polsce do realizacji szczepień przeciw COVID-19 w obecnym sezonie została wybrana szczepionka białkowa XBB.1.5, która jest zarejestrowana do stosowania od 12 lat, co nie zapewnia możliwości podania szczepionki w najszerszej możliwie populacji (tj. od 6 miesiąca życia, jak w przypadku szczepionek mRNA). Prowadzenie szczepień przeciw COVID-19 z wyłącznym zastosowaniem szczepionki białkowej, jako jedynego produktu leczniczego adaptowanego do podwariantu XBB.1.5., wyklucza zatem znaczą część populacji pediatrycznej z możliwości zapewnienia optymalnej ochrony, jaką powinny uzyskać po zaszczepieniu preparatem adaptowanym do podwariantu XBB.1.5. Sytuacja ta w szczególności ma znaczenie dla pacjentów pediatrycznych z grup ryzyka (niedobory odporności, współchorobowości).

Kolejną grupą, która została wykluczona z możliwości otrzymania skutecznej profilaktyki przeciw COVID-19 są kobiety w ciąży. Stosowanie szczepionki białkowej u kobiet w ciąży nie jest rutynowo zalecane, co wynika m.in. z zapisów zawartych w Charakterystyce Produktu Leczniczego (ChPL) „Podanie szczepionki białkowej XBB.1.5 w okresie ciąży można rozważyć tylko wtedy, gdy potencjalne korzyści przewyższają jakiekolwiek potencjalne ryzyko dla matki i płodu.” Z kolei, w przypadku szczepionek mRNA przeciw COVID-19, ChPL zawiera informację, że produkt leczniczy może być stosowany w okresie ciąży, co wynika z dostępnych danych dotyczących innych wariantów szczepionek oraz braku wykazania zwiększenia występowania zaburzeń ciąży i ryzyka poronienia w dużych badaniach obserwacyjnych. Polskie Towarzystwo Ginekologii i Położników w swoich rekomendacjach wskazuje podawanie tylko szczepionek mRNA kobietom w ciąży.

Szacunkowa liczba osób wykluczonych z możliwości zaszczepienia przedstawia się następująco:

  • Populacja poniżej 12 lat – 4,4 mln
  • Liczba kobiet w ciąży ok. 230 tys.

 

Wybór szczepionki białkowej adaptowanej do podwariantu XBB.1.5, która może być stosowana u wyżej wymienionych osób w celu zapobiegania chorobie COVID-19 wywoływanej przez wirusa SARS-CoV-2, nie stanowi optymalnego wyboru w kontekście aktualnych potrzeb profilaktyki przeciw COVID-19.

Weronika Prządka / Biuro Prasowe Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych